การเกษตรปลอดสารเคมีเป็นแนวทางหนึ่งที่ตอบสนองต่อความต้องการของผู้บริโภคที่ใส่ใจในสุขภาพและสิ่งแวดล้อม แนวคิดนี้เน้นการเพาะปลูกที่ลดการใช้สารเคมีสังเคราะห์ต่าง ๆ เช่น ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลง และหันมาใช้วิธีธรรมชาติแทน ซึ่งนอกจากจะช่วยให้ได้ผลผลิตที่ดีต่อสุขภาพแล้ว ยังช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมและส่งเสริมสุขภาพของผู้ผลิตเอง
เหตุใดการเกษตรปลอดสารจึงสำคัญ
1. ความปลอดภัยของผู้บริโภค - ผู้บริโภคในปัจจุบันหันมาให้ความสำคัญกับการบริโภคอาหารที่ปลอดภัย และไม่มีสารเคมีตกค้าง อาหารที่มาจากการเกษตรปลอดสารจะช่วยลดความเสี่ยงในการได้รับสารเคมีที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพในระยะยาว
2. การรักษาสิ่งแวดล้อม - การใช้สารเคมีในการเกษตรส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศรอบๆ พื้นที่การเกษตร การเกษตรปลอดสารจะช่วยลดการปนเปื้อนของดินและแหล่งน้ำ อีกทั้งยังช่วยให้ระบบนิเวศธรรมชาติฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
3. สุขภาพของเกษตรกร - การสัมผัสกับสารเคมีเกษตรเป็นเวลานาน ๆ อาจทำให้เกิดโรคหรืออาการเจ็บป่วยที่รุนแรงในกลุ่มเกษตรกร ดังนั้นการลดการใช้สารเคมีในการเกษตรจะช่วยให้เกษตรกรมีสุขภาพที่ดีขึ้น และลดความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยจากสารเคมี
เริ่มต้นอย่างไรให้ “ดี”
ก่อนลงมือทำ ควรศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับหลักการ เทคนิค และวิธีการทำเกษตรปลอดสารพิษอย่างละเอียด เช่น การเตรียมดิน การเลือกพันธุ์พืช การจัดการศัตรูพืชแบบชีวภาพ การทำปุ๋ยหมัก เป็นต้น สามารถหาความรู้ได้จากแหล่งข้อมูลต่างๆ เช่น หนังสือ อินเทอร์เน็ต หน่วยงานภาครัฐ และเกษตรกรผู้มีประสบการณ์
วางแผนการผลิตให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาด และความพร้อมของตนเอง เช่น พื้นที่เพาะปลูก งบประมาณ แรงงาน และช่องทางการจำหน่าย
เลือกพันธุ์พืชที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ ภูมิอากาศ และความต้านทานโรค ควรเลือกพันธุ์พื้นเมือง หรือพันธุ์ที่ปรับปรุงให้มีความทนทานต่อโรคและแมลง
ดินเป็นพื้นฐานสำคัญของการทำเกษตร ค่าพีเอชปรับให้อยู่ระหว่าง 5.8-6.3 เป็นกรดอ่อน ควรเตรียมดินให้มีคุณภาพ อุดมสมบูรณ์ มีโครงสร้างที่ดี โดยการใช้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก และสารปรับปรุงดินโดยเฉพาะหินแน่ภูเขาไฟ เช่น ภูไมท์ ภูไมท์ซัลเฟต สเม็คไทต์ ไคลน็อพติโลไลท์ ฯลฯ
ใช้ วิธีการควบคุมศัตรูพืชแบบชีวภาพ เช่น การใช้ศัตรูธรรมชาติ อย่างตัวห้ำ ตัวเบียน สมุนไพร สารสกัดชีวภาพ จากสะเดา ห้าทะลายโจร ตะไคร้หอม กานพลู และกับดัก เพื่อลดการใช้สารเคมี
การให้น้ำอย่างเหมาะสมกับชนิดของพืช และสภาพอากาศ เพื่อให้พืชเจริญเติบโตได้ดี
หมั่นตรวจสอบแปลงเพาะปลูกอย่างสม่ำเสมอ สังเกตการเจริญเติบโตของพืช และการระบาดของศัตรูพืช เพื่อนำมาปรับปรุงแก้ไขวิธีการ
“มีชัยไปกว่าครึ่ง” เป็นอย่างไร?
เกษตรกรจะได้ผลผลิตที่ปลอดภัยจากสารเคมี มีคุณภาพ ดีต่อสุขภาพ และเป็นที่ต้องการของตลาด
ลดต้นทุนการผลิตจากการใช้สารเคมี ปุ๋ยเคมี และยาปราบศัตรูพืช จากองค์ความรู้ เทคโนโลยีด้านเกษตรปลอดสารพิษ
สิ่งแวดล้อมยั่งยืน การทำเกษตรปลอดสารพิษจะเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศ และความอุดมสมบูรณ์ของดิน
ด้านสุขภาพ เกษตรกรมีสุขภาพที่ดี ปลอดภัยจากสารเคมี และผู้บริโภคได้รับประทานอาหารที่ปลอดภัย
ช่วยสร้างมูลค่าเพิ่ม ผลผลิตเกษตรปลอดสารพิษ สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มได้ เช่น การแปรรูป การสร้างแบรนด์ และการจำหน่ายในตลาดเฉพาะกลุ่ม
การเริ่มต้นทำเกษตรปลอดสารพิษ อาจต้องใช้เวลา ความอดทน และการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง แต่ผลลัพธ์ที่ได้รับคุ้มค่าอย่างแน่นอน ทั้งต่อตัวเกษตรกร ผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อม เริ่มต้นวันนี้ เพื่อ “ชัยชนะ” ที่ยั่งยืนในวันข้างหน้า
ความท้าทายและแนวทางการสนับสนุน ถึงแม้ว่าเกษตรปลอดสารจะมีข้อดีมากมาย แต่เกษตรกรอาจเผชิญความท้าทายหลายด้าน เช่น การลงทุนเริ่มต้น การปรับตัวเรื่องการดูแลพืชแบบใหม่ รวมถึงปัญหาการตลาดและช่องทางการจำหน่าย อย่างไรก็ตาม รัฐบาลและองค์กรที่เกี่ยวข้องควรมีมาตรการสนับสนุน เช่น การให้ความรู้เรื่องเทคนิคการทำเกษตรปลอดสาร การให้เงินอุดหนุนสำหรับผู้เริ่มต้น และการส่งเสริมการตลาดเพื่อสร้างเครือข่ายผู้บริโภคที่สนใจ
สรุป
การทำเกษตรปลอดสารเป็นทางเลือกที่ดีและมีอนาคต เนื่องจากไม่เพียงแต่ช่วยสร้างอาหารที่ปลอดภัยและดีต่อสุขภาพเท่านั้น แต่ยังเป็นการรักษาสิ่งแวดล้อมและช่วยให้ชุมชนเข้มแข็งขึ้น การเริ่มต้นที่ดีและการวางแผนที่ชัดเจนจะช่วยให้เกษตรกรสามารถเปลี่ยนผ่านไปสู่การทำเกษตรปลอดสารได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน
ดร.มนตรี บุญจรัส
ประธานกรรมการ บริษัทไทยกรีนอะโกร จำกัด
ประธานชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย
www.thaigreenagro.com
