สภาพอากาศหนาวเย็นเป็นปัจจัยที่ท้าทายต่อการเจริญเติบโตของพืชอย่างมาก โดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีอุณหภูมิลดลงจนถึงจุดเยือกแข็ง (แม่คะนิ้ง) หรือใกล้เคียง การรักษาความแข็งแรงและการเจริญเติบโตของพืชในสภาพอากาศดังกล่าวจึงจำเป็นต้องพึ่งพาธาตุอาหารและแร่ธาตุที่มีบทบาทสำคัญในกระบวนการปรับตัวและสร้างความทนทานต่อสภาพแวดล้อม หนึ่งในนั้นคือกลุ่มหินแร่ภูเขาไฟ, ธาตุสังกะสี, กำมะถัน และธาตุนิกเกิ้ล แต่ละชนิดมีบทบาทเฉพาะเจาะจง ดังนี้
1. กลุ่มหินแร่ภูเขาไฟ อย่างเช่น ภูไมท์ ภูไมท์ซัลเฟต พูมิช พูมิชซัลเฟอร์ สเม็คไทต์ ไคลน็อพติโลไลท์ โมเดนไนท์ ฯลฯ อุดมไปด้วยแร่ธาตุหลากหลายชนิด เช่น ซิลิกาที่ละลายน้ำได้, แคลเซียม, แมกนีเซียม, โพแทสเซียม ฟอสฟอรัส มองแดง แมงกานีสและเหล็ก ซึ่งช่วยปรับปรุงคุณภาพของดิน สร้างภูมิต้านทานความแข็งแกร่งและเพิ่มความสามารถของพืชในการดูดซึมสารอาหาร
บทบาทในการต้านอากาศหนาว แร่ธาตุจากหินแร่ภูเขาไฟช่วยเพิ่มความสมบูรณ์ของดิน ทำให้พืชมีรากที่แข็งแรงและสามารถดูดซึมสารอาหารสำคัญที่ช่วยสร้างเซลล์พืชที่ทนต่อความเย็น เช่น ซิลิกา ซึ่งช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของผนังเซลล์ ลดความเสียหายจากน้ำแข็งในเซลล์
2. ธาตุสังกะสี (Zinc) เป็นธาตุอาหารรองที่จำเป็นต่อพืช
มีบทบาทสำคัญในกระบวนการเจริญเติบโตและการสร้างเอนไซม์ต่างๆ
บทบาทในการต้านอากาศหนาว สังกะสีช่วยกระตุ้นการผลิตเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างฮอร์โมนพืช เช่น ออกซิน ซึ่งช่วยปรับปรุงการเจริญเติบโตในช่วงที่สภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันการเกิดความเครียดจากความเย็นโดยกระตุ้นระบบป้องกันอนุมูลอิสระในพืช
3. กำมะถัน (Sulfur) เป็นธาตุที่ช่วยสร้างกรดอะมิโนที่จำเป็น เช่น เมไทโอนีนและซิสเตอีน ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของโปรตีนในพืช
บทบาทในการต้านอากาศหนาว กำมะถันช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นของเซลล์พืช ทำให้ทนต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ นอกจากนี้ยังช่วยพืชสร้างโปรตีนและสารประกอบที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน เช่น กลูตาไธโอน ที่ช่วยลดความเสียหายของเซลล์ในสภาวะหนาวจัด
4. ธาตุนิกเกิ้ล (Nickel) เป็นธาตุอาหารที่พืชต้องการในปริมาณเล็กน้อย แต่มีบทบาทสำคัญในกระบวนการทางชีวเคมีของพืช
บทบาทในการต้านอากาศหนาว นิกเกิ้ลช่วยกระตุ้นการทำงานของเอนไซม์ยูรีเอส ซึ่งสำคัญต่อการเผาผลาญไนโตรเจนในพืช ทำให้พืชสามารถสร้างโปรตีนและสารอาหารอื่นๆ ที่จำเป็นต่อการอยู่รอดในสภาพอากาศหนาว นอกจากนี้ยังช่วยควบคุมการสะสมไนโตรเจนในพืช ทำให้พืชเติบโตอย่างมีประสิทธิภาพแม้ในช่วงฤดูหนาว
หินแร่ภูเขาไฟ, ธาตุสังกะสี, กำมะถัน และธาตุนิกเกิ้ล
เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยเพิ่มความทนทานของพืชต่อสภาพอากาศหนาวเย็น โดยเสริมสร้างระบบป้องกันภายในเซลล์พืช ปรับปรุงการทำงานของเอนไซม์ และเพิ่มความแข็งแรงของเซลล์พืช ทั้งนี้ การใส่ปุ๋ยหรือปรับปรุงดินด้วยแร่ธาตุเหล่านี้อย่างเหมาะสม จะช่วยให้พืชสามารถเจริญเติบโตได้ดีในทุกสภาพอากาศ และเพิ่มผลผลิตให้เกษตรกรได้อย่างยั่งยืน
ดร.มนตรี บุญจรัส
ประธานกรรมการ
บริษัท ไทยกรีนอะโกร จำกัด
ประธานชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย
