ในวงการเกษตรกรรม "ซิลิคอน" ถือเป็นธาตุอาหารสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความแข็งแกร่งและเพิ่มผลผลิตให้กับพืช แต่หลายคนอาจสับสนระหว่าง ซิลิก้า (SiO2) กับ ซิลิคอน (H4SiO4) ว่าแตกต่างกันอย่างไร และมีบทบาทต่อพืชอย่างไรบ้าง บทความนี้จะไขข้อข้องใจให้กระจ่าง
ซิลิก้า (SiO2) คือ อนินทรีย์สาร ที่พบมากในธรรมชาติ เช่น แกลบ อิฐ หิน ดิน ทราย ควอตซ์ และซีโอไลท์หรือหินแร่ภูเขาไฟ พืชไม่สามารถดูดซึมซิลิก้าในรูปแบบนี้ sio2 ได้โดยตรง ต้องผ่านการย่อยสลายจากระบบนิเวศน์ในดิน ดังนั้น ซิลิก้า ที่อยู่ในรูปที่ย่อยสลายยากอย่างเช่นทราย พืชจะดูดกินหรือใช้งานได้น้อยหรือแทบไม่ได้เลย
จะอย่างไรก็ตาม ซิลิก้า (sio2) ที่เป็นส่วนประกอบอยู่ในกลุ่มที่ย่อยสลายได้ง่ายอย่างเช่น แกลบ และหินแร่ภูเขาไฟที่ผ่านความร้อนมากกว่า 900 - 1,200 องศาเซลล์เซียสขึ้นไปจนหลอมละลายเป็นหินเดือดหินสุก จะมีคุณสมบัติที่จุลินทรีย์ในดินย่อยสลายได้ง่าย
ซิลิคอน (H4SiO4) หรือ กรดออร์โธซิลิซิค หรือโมโนซิลิสิค อยู่ในรูปแบบที่ละลายน้ำได้ พืชสามารถดูดซึมผ่านรากได้ จึงเป็นที่นิยมในการปรับปรุงโครงสร้างดิน เพื่อช่วยเพิ่มการระบายน้ำ และการถ่ายเทอากาศในดิน ใช้เป็นส่วนประกอบของวัสดุปลูก เช่น ใช้ในวัสดุปลูกแบบไฮโดรโปนิกส์
มีบทบาทที่สำคัญ คือช่วยเสริมสร้างโครงสร้างพืช ช่วยให้ลำต้นแข็งแรง ใบตั้งตรง ทนต่อแรงลม และลดการหักล้ม เพิ่มความทนทานต่อสภาวะเครียด จากความแห้งแล้ง อุณหภูมิสูง และความเค็ม เพิ่มความต้านทานต่อโรคและแมลง ช่วยเสริมสร้างผนังเซลล์พืช ทำให้เชื้อโรคและแมลงเข้าทำลายได้ยากขึ้น เพิ่มประสิทธิภาพการสังเคราะห์แสง ส่งผลให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น
ความแตกต่างและความสัมพันธ์
ซิลิก้า (SiO2) เป็นแหล่งของซิลิคอน (H4SiO4) แต่พืชไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้โดยตรง ต้องผ่านกระบวนการสลายตัวในดิน กลายเป็นกรดออร์โธซิลิซิคหรือ โมโนซืลิสิค (H4SiO4) เสียก่อน
ปัจจุบันมีการนำ ซิลิคอน (H4SiO4) มาใช้เป็นสารเสริมในปุ๋ย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดูดซึม และช่วยให้พืชได้รับประโยชน์จากซิลิคอนได้อย่างเต็มที่ ตัวอย่างการใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตรเช่น
ข้าว: ช่วยให้ต้นข้าวแข็งแรง ไม่ล้มง่าย ทนทานต่อโรคไหม้ และเพิ่มผลผลิต
อ้อย: ช่วยเพิ่มความหวาน และน้ำหนักของอ้อย
พืชผัก: ช่วยให้ผักแข็งแรง กรอบ และทนทานต่อการเก็บรักษา
ไม้ผล: ช่วยเพิ่มขนาด และคุณภาพของผล
ซิลิก้า (SiO2) และ ซิลิคอน (H4SiO4) มีบทบาทที่แตกต่างกันในวงการเกษตรกรรม ซิลิก้า (ที่เป็นส่วนประกอบในหินแร่ภูเขาไฟ เช่น ภูไมท์, สเม็คไทต์ และไคลน็อพติโลไลท์) ช่วยปรับปรุงโครงสร้างดิน ส่วนซิลิคอน (ซิลิสิค แอซิด) เป็นธาตุอาหารที่พืชนำไปใช้ประโยชน์ได้ การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีซิลิคอนในรูปแบบที่เหมาะสม จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการดูดซึม และส่งเสริมการเจริญเติบโตของพืชได้อย่างเต็มที่
ดร.มนตรี บุญจรัส
ประธานชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย www.thaigreenagro.com
