วันนี้มีเรื่องราวเกี่ยวกับเห็ดในด้านลบ ทำให้เป็นสาเหตุที่จะทำให้คนกลัวเกี่ยวกับเรื่องของการเพาะเห็ดได้ ถ้าข้อมูลเราไม่ชัดเจนเท่าไหร่ วันนี้อยากจะเอาเรื่องของอาชีพเพาะเห็ดแล้วก็มีข่าวโด่งดังทางช่อง 7 แล้วก็ตามสื่อพิมพ์และออนไลน์ หลายปกได้พาดหัวหรือได้นำเสนอเรื่องราวเหล่านี้ว่ามีผู้เสียชีวิตในโรงเรือนเห็ดหรือในห้องที่เพาะเห็ดฟาง เสียชีวิตถึง 3 คน วันนี้เดี๋ยวเราจะลองมาพูดคุย วิเคราะห์แลกเปลี่ยนกัน
เมื่อวานที่ได้ทราบข่าว พอดีได้ข้อมูลทางสื่อออนไลน์และจากช่อง 7 และลองเช็คข้อมูลดูปรากฏว่ามีคนเล่นข่าวนี้หลายหัวทีเดียวทั้งข่าวสด เยอะแยะ ก็ปรากฏว่ามีคนเสียชีวิตในโรงเพาะเห็ดพูดง่ายๆ เป็นผู้ชาย 2 คน ผู้หญิง 1 คน เบื้องต้นก็ปรากฏว่าหลานชายอายุ 27 ปี นอนหมดสติเสียชีวิตอยู่ก่อน และก็ 2 คนที่เป็นญาติอาจจะเป็นน้าของผู้เสียชีวิตคนแรกก็จะเข้าไปช่วยปรากฎว่าเสียชีวิตตามไปด้วย ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว โรงเรือนเพาะเห็ดก็กว้าง 6 เมตร ยาว 12 เมตร การเพาะเห็ดไม่ได้สุญญากาศ การเพาะเห็ดต้องใช้ออกซิเจน ใช้คาร์บอนไดออกไซด์ ใช้แสง ใช้ความชื้นอยู่ในโรงเรือนแม้ว่าจะมีการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นด้วยการปิดกั้นผ้าใบ ผ้าพลาสติกคลุมก็ตามก็จะต้องมีอ๊อกซิเจนที่มากเพียงพอและส่วนใหญ่ถ้าเขาบอกว่ามีการฆ่าเชื้อ การฆ่าเชื้อส่วนใหญ่แล้ว เขาจะใช้เป็นพวกการต้มน้ำให้เดือด เป็นก๊าซหรือเป็นไอที่อุณหภูมิ 100 องศาเซลเซียส มวลของน้ำก็จะขยายตัวได้ถึง 1,600 เท่า ทำให้มีมวลเบาเข้าไปก็ยังอยู่ในรูปของก๊าซที่มีโครงสร้างทางเคมีที่เป็น H2O แต่ในข่าวต้องเรียนให้เพื่อนๆได้ทราบว่า ข่าวเกี่ยวกับการเสียชีวิตในฟาร์มเห็ด ถ้าคนประกอบอาชีพเพาะเห็ดจะรู้เลยว่ามีตายกันทุกปี ตัวที่เป็นไอน้ำมันก็เป็นโครงสร้างของ H2O ซึ่งปกติก็ปะปนอยู่ในสภาพอากาศอยู่แล้ว มีไอน้ำมากถ้ามีอากาศที่สูง หรือ ร้อน แต่ถ้าอากาศต่ำมวลน้ำก็จะน้อย ไอน้ำไม่ได้เป็นอันตรายกับมนุษย์ขนาดนั้น แต่ถ้าเป็นก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่มีมากเกิน ตัวนี้อาจจะทำให้มีปัญหา แต่ก็เท่าที่อยู่ในวงการเพาะเห็ดมาไม่เคยเห็นใครใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ในการฆ่าเชื้อในโรงเรือนเท่าใดนัก หรือถ้ามีก็อยากให้เพื่อนๆลองเข้ามาแชร์ ส่วนใหญ่แล้วเขาก็จะใช้พวกฟอร์มารีนหรือฟอร์มาดีไฮ ฟอร์มารีนหรือฟอร์มาดีไฮ ซึ่งปกติก็จะอยู่ในโครงสร้างของพวกยาฆ่าหนอน ยาฆ่าแมลง สารพิษต่างๆด้วยเหมือนกัน ถ้าเอามารมควันฆ่าเชื้อ หรือเมื่อก่อนเขาก็ใช้ในการฆ่าเชื้อในข้าวเปลือกและก็มาตรฐานการยอมรับมีการพัฒนามากขึ้น ต้องเปลี่ยนเป็นเมทิลโบมายและฟอสตินในเรื่องของธาตุแต่ในเห็ดถ้ามีการใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ส่วนใหญ่ในอากาศก็มีก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อยู่แล้ว มีปริมาณมหาศาล น้อยกว่าไนโตรเจนนิดเดียว หรือต้นไม้คลายก๊าซในตอนกลางคืน ทำให้เรานั้นหายใจอาจจะติดขัด แต่เรื่องของเรื่องถ้าออกซิเจนเรามีน้อย ถ้าต่ำลงมาอยู่ประมาณ 8% เราจะเสียชีวิตได้ภายใน 8 นาที คนที่เข้าไปช่วย ไปอุ้มออกจากโรงเรือนแค่กว้าง 6x12 เมตร ก็ไม่แน่ใจว่าไปช่วยแบบไหนจึงนานขนาดนั้น หรือเขาบอกว่าถ้าขาดออกซิเจน สมองขาดออกซิเจน 4 นาทีก็ทำให้สมองขาดอ๊อกซิเจนได้ทำให้มีอาการแปรปรวนหรือหมดสติ แต่อยากให้เพื่อนๆเห็นภาพว่าโดยส่วนใหญ่แล้วโรงเรือนเห็ดแตกต่างจากการทำนาทำไร่ทำสวน เขามีโรงเรือนที่มันควบคุม ถ้าไปใช้สารพวกเคมีที่เป็นพิษในการไปฉีดทำความสะอาด หรือจะอะไรก็ตามไปฆ่าพวกไร ใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ส่วนใหญ่เกิดจากการเผาไหม้ พวกเตาถ่าน จึงจะเกิดคาร์บอนไดออกไซด์ แต่ส่วนใหญ่เขาใช้ไอน้ำ ไอน้ำที่สูงกว่า 100 องศาเซลเซียสขึ้นไปก็เป็นเหมือนพวก ซุปเปอร์ฮีท ก็ไม่ได้เป็นอันตราย เพียงแต่ว่าถ้าฉีดเข้าไปใหม่ๆ คนหรือมนุษย์ไม่น่าเข้าไปได้ด้วยซ้ำเพราะว่ามันจะร้อนแต่ถ้าไปฉีดพวกย่าฆ่าแมลงฆ่าราไร สารพวกนี้เวลาดูดซึมเข้าไปก็เป็นพิษในเลือดอย่างเฉียบพลันได้เหมือนคนที่แม้กระทั่งอยู่ในพื้นที่โล่ง เลือดสูบฉีดอย่างรวดเร็ว คือพวกที่อื่มเหล้าแล้วไปฉีดยาฆ่าหญ้า ยาฆ่าหนอน เพลี้ย แมลง แล้วยิ่งฉีดสวนทางกับกระแสลม ก็มีข่าวตายเกือบทุกปีด้วยเช่นเดียวกัน เพราะฉีดไปก็เมายิ่งเมายิ่งเก่ง ขั้นเทพ คือไม่กลัวสารพิษ ฉีดไปก็สูดเอาย่าฆ่าแมลงเข้าไปในร่างกาย แล้วเลือดที่มีแอลกอฮอร์ก็เกิดการไหลเวียนอย่างดีทำให้รับสารพิษเกินขนาดก็น็อค ตาย เป็นข่าวเยอะแยะมากมาย ไปสืบค้นใน google ได้ แต่ในโรงเห็ดมีการสันนิษฐานเบื้องต้นว่ามาจากก๊าซคาร์บอนไดอ๊อกไซด์ซึ่งเป็นเรื่องน่าแปลกพอสมควรเหมือนกัน ต้องดูว่ามีการใช้สารพวกยาฆ่าแมลง ฆ่าไร ฆ่าราหรือใช้พวกฟอร์มาลีนที่เขาใช้เป็นสารถนอมอาหาร พวกทะเล หรือใช้ในการถนอมรักษาศพด้วยเช่นเดียวกัน ที่นำมาบอกกล่าวเล่าสู่ให้เพื่อนๆฟังนั้นก็ อยากจะให้มีข้อมูล หรือจะใช้คำว่ามีสติในการรับรู้รับฟังสักนิดว่าการเพาะเห็ดไม่ใช่สิ่งที่เป็นอันตราย น่ากลัวเลย เราสามารถที่จะมุ่งฆ่าเชื้อปกติแล้วมันก็เป็นพวกเชื้อรา เชื้อราใช้พวกน้ำยาฆ่าเชื้อทั่วไปส่วนใหญ่ใช้พวกทอลอก ไฮเตอร์ เดทตอล ยาฆ่าเชื้อโรค เชื้อราธรรมดา ไม่น่าจะมีปัญหาอะไรแบบนั้นได้ แต่ข้อควรระวังเมื่อมีการใช้สารพิษ พวกนี้จะมีสารพวกที่ทำให้ออกซิเจนในโรงเรือนอาจจะน้อยลงคือพวกฟอร์มารีน ฟอร์มาดีไฮ หรือสารพิษที่เราสูดดมเข้าไปในร่างกาย มียาเคมีบางตัวให้ช้างกิน ช้างยังล้ม เอามาเบื่องูเหลือมตัวใหญ่ๆ เท่าขาอ่อน งูก็ยังตาย อันนี้เป็นประสบการณ์ตรงของผู้ดำเนินรายการ เมื่อก่อนนี้เราอยู่แถวตรงข้ามกับโรงเรียนสารวิทยาด้านหลังอาคารพาณิชย์ที่เราทำงานก็จะมีกองไม้เพราะว่าเจ้าของอาคารพาณิชย์เป็นเจ้าของโรงไม้เก่า ปรากฏว่างูเหลือมไปกินแมวของเพื่อนบ้าน ด้วยความรักแมวจึงคิดฆ่างูก็ใช้ยาเคมีที่มีพิษรุนแรง ปรากฏว่างูภานใน 1 สัปดาห์กลิ่นเหม็นเน่าขึ้นมาแล้ว ถือว่าเป็นสารที่อันตรายแล้วไปใช้ในโรงเรือนระบบปิดไม่ถูกต้อง และที่สำคัญเวลาเราเพาะเนื้อเยื่อมันมีโครงสร้างซับซ้อนเหมือนพวกโพลิเมอร์ เหมือนฟองน้ำที่มีโคงถ่ายหลายชั้นดูดซับ อิ่ม เอิบ น้ำ ความชื้น หากเข้าไปฉีดสารพิษ สารพิษมันไม่ได้ไปไหนเลย มันอยู่ในดอกของเห็ดต้องบอกว่าสงสารผู้บริโภค ผู้บริโภคที่ไปซื้อดอกเห็ดจากฟาร์มที่ขาดความรับผิดชอบต่อชีวิตของเพื่อนมนุษย์ถือว่ามีความเห็นแก่ตัวอย่างร้ายแรง เพราะเห็ดแตกต่างจากผักคะน้า ถั่วฝักยาว ผักกาด หอม กระเทียม พวกนั้นยังโดนแสงแดด โดนอากาศ โดนจุลินทรีย์อะไรที่อาจจะทำให้ตัวยาเสื่อมสภาพไปได้ หรือถ้าเอามาล้างด้วยผงฟู หรือโซดา เบรกกิ้งโซดาพวกไบคาร์บอเนต ก็จะทำให้พวกสารพิษมันทุเลาเบาบางลงได้ แต่ในเห็ดไม่ใช่ผักเหมือนพืช เราไม่สามารถที่จะกินเห็ดดิบๆ สดๆ เหมือนแตงกวา เหมือนถั่วฝักยาวได้ เพราะเห็ดมีองค์ประกอบเหมือนเนื้อสัตว์เป็นโปรตีนที่สูงกว่า 90% ใครกินเห็ดสดๆก็ท้องจะอืดเหมือนกินเนื้อดิบ การดูแลรักษาความสะอาดก็มันอยู่ในเนื้อเยื่อแบบโครงสร้างที่ลึกซึ้งซับซ้อนก็จะมีสารพิษเยอะแยะมากมาย การล้างสารพิษด้วยพวกผงฟู พวกน้ำเกลือ พวกเบรกกิ้งโซดาก็จะช่วยลด หรือพวกคนที่โดนผึ้งหรือต่อแตนต่อย พวกนี้เขาก็จะปล่อยกรดมาที่เหล็กใน ไม่อยากให้พิษเหล็กในทำลาย เรารีบเอาพวกน้ำปูนใส น้ำด่าง น้ำปูนขาว หรือพวกโซดาหรือผงฟูรีบมาล้างก็จะช่วยทุเลาเบาบางอันนั้นก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง กับเรื่องประเด็นว่าคนที่เสียชีวิตในโรงเห็ด ก็อยากจะฝากเป็นข้อคิดว่าไม่น่าจะใช่เรื่องของคาร์บอนไดออกไซด์ เพราะคาร์บอนไดออกไซด์คือการรมควัน แต่อันนี้ในเนื้อข่าวก็ไม่ได้ระบุมา ถ้าใครจะรมควันก็จะได้รู้ ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการฆ่าเชื้อด้วยไอน้ำ ทำความสะอาดโรงเรือนด้วยพวกเดทตอล คอลลอก หรือพวกไฮเตอร์ในกรณีที่ดอรปโรงเรือน ไม่มีเห็ดอยู่ในนั้น หรือในยุคใหม่เขาก็จะใช้พวกจุลินทรีย์มากกว่า พวกพลายแก้ว พวกไบโอเซนเซอร์ อันนี้ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งแต่การเสียชีวิตที่ในโรงเรือนนี้ ต้องรอดูว่าขาดอากาศหรือมีสารพิษ ความจริงแล้วในโรงเรือนยังไงต้องมีอ๊อกซิเจนเพราะว่าถ้าโรงเรือนออกแบบมาออกซิเจนไม่เพียงพอ มีก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เยอะเกินไปดอกเห็ด จะหงิกงอ เป็นหนังคางคก ไม่สวย ซึ่งเหลือเชื่อและไม่น่าเป็นไปได้ว่าจะเสียชีวิตจากก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ แต่ไม่เป็นไรก็ให้เพื่อนๆได้รับรู้รับทราบว่าอันตรายอยู่กับกรณีหรือวิธีใด โดยธรรมชาติอีกเหมือนกันที่ฝืนกับความรู้สึกคือในขณะที่เราไปพ่นควัน รมควันด้วยสารฟอร์มาดีไฮ หรือฟอร์มารีนซึ่งไม่ควรทำ มนุษย์ก็ไม่ควรเข้าไป หรือพ่นสกีนไอน้ำเข้าไปมันก็ร้อนมนุษย์ก็เข้าไปไม่ได้ มันต้องดูว่าตายส่วนใหญ่มากกว่าหลาย 10% ส่วนใหญ่ตายเพราะสารเคมีที่เป็นพิษ อย่าใช้สารพิษในโรงเรือนเห็ดเป็นอันขาด นี่ยังไม่นับรวมเรื่องเห็ดเมา เห็ดขี้ควายที่ ก็มีนักท่องเที่ยว เมาเห็ดเวลามาดื่มมาฉลองฟูลมูนปาร์ตี้ เทศกาลเคาท์ดาวน์ อะไรต่างๆเวลาดื่มแอลกอฮอร์แล้วไม่สะใจต้องการมีตัวเสริมก็คือจะเป็นที่นิยมมากของนักท่องเที่ยว กระบี่ หลีเป๊ะแล้วก็เกาะต่างๆสมุย เสม็ดก็คือเห็ดขี้ควายอันนี้ถือว่าเป็นเห็ดอันตรายด้วยเช่นเดียวกัน ฝากไว้เป็นแง่คิดเพื่อที่จะได้รับรู้ว่าถ้าเราปฏิบัติการบิ๊กคลีนนิ่งหลังจากที่เก็บเกี่ยวผลผลิตไปแล้ว ก็ไม่จำเป็นหลังจากที่เราไปทำความสะอาดโรงเรือนแล้ว อย่าไปใช้สารพิษหรือพ่นไอน้ำใหม่ๆก็ไม่จำเป็น หรือถ้าจะเข้าไปเปิดประตูให้มันกว้าง แค่นี้อากาศก็ถ่ายเทได้ดีพอสมควรแล้ว เชื้อโรคเขาก็ร่องรอยอยู่ในอากาศเป็นธรรมดา ไม่ต้องไปทำจนถึงกับเราเสียชีวิต ก็ต้องหมั่นถามผู้รู้ ครูบาอาจารย์ หรือผู้ใหญ่ที่เขามีองค์ความรู้ แต่อย่างไรก็ตามการตายในโรงเรือน จากสภาพทั่วไปในโรงเรือนเห็ดถ้าไม่ใช่สารพิษนี่เหลือเชื่ออยู่เหมือนกัน
มนตรี บุญจรัส
ชมรมเกษตรปอลดสารพิษ www.thaigreenagro.com
