ในปัจจุบัน ปัญหาสารเคมีทางการเกษตรได้กลายเป็นหนึ่งในประเด็นสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเกษตรกร ผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย การใช้สารเคมีเกินความจำเป็นหรืออย่างไม่เหมาะสมก่อให้เกิดผลเสียทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ไม่ว่าจะเป็นการปนเปื้อนในดิน น้ำ อากาศ หรือผลผลิตทางการเกษตร การลดการพึ่งพาสารพิษจึงเป็นสิ่งที่ทุกภาคส่วนควรให้ความสำคัญ โดยเฉพาะองค์กรที่มีบทบาทสำคัญอย่าง “ชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย” ซึ่งเป็นศูนย์กลางในการรณรงค์และผลักดันให้เกษตรกรไทยหันมาใช้วิธีการเกษตรที่ยั่งยืนและปลอดภัยมากขึ้น
บทบาทของชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย ชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย ก่อตั้งขึ้นในปี 2542 เพื่อตอบสนองต่อความจำเป็นในการลดการใช้สารเคมีทางการเกษตร ท่ามกลางความนิยมการใช้สารเคมีและสารพิษทางการเกษตรอย่างบ้าคลั่ง โดยมีบทบาทสำคัญในหลายด้าน ได้แก่:
1. การให้ความรู้และสร้างความตระหนักรู้ ชมรมฯ ดำเนินกิจกรรมให้ความรู้แก่เกษตรกรเกี่ยวกับผลกระทบของการใช้สารเคมีและข้อดีของการเกษตรปลอดสารพิษ ผ่านการอบรม สัมมนา และการลงพื้นที่ในชุมชนต่างๆ นอกจากนี้ยังส่งเสริมการใช้สื่อออนไลน์และสิ่งพิมพ์เพื่อกระจายข้อมูลไปยังกลุ่มเป้าหมายได้กว้างขวางยิ่งขึ้น
2. การส่งเสริมและสนับสนุนการเกษตรปลอดภัยมุ่งไปสู่เกษตรอินทรีย์ ชมรมฯ สนับสนุนเกษตรกรในการปรับเปลี่ยนวิธีการผลิตจากการใช้สารเคมีสู่การเกษตรแบบอินทรีย์ โดยจัดหาองค์ความรู้เกี่ยวกับการผลิตปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพ และวิธีการปราบศัตรูพืชโดยไม่พึ่งสารเคมี รวมถึงสนับสนุนการรับรองมาตรฐานสินค้าเกษตรอินทรีย์เพื่อเพิ่มโอกาสทางการตลาด
3. การสร้างเครือข่ายเกษตรกรปลอดสารพิษ ชมรมฯ ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการเชื่อมโยงเกษตรกรที่มีเป้าหมายร่วมกัน เพื่อสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการแบ่งปันความรู้ ประสบการณ์ และทรัพยากร เช่น เมล็ดพันธุ์อินทรีย์และผลิตภัณฑ์ชีวภาพ
4. การรณรงค์และผลักดันนโยบายสาธารณะ ชมรมฯ ร่วมมือกับภาครัฐและองค์กรพัฒนาเอกชนในการรณรงค์ลดการใช้สารเคมีทางการเกษตร และผลักดันนโยบายที่สนับสนุนการเกษตรปลอดสารพิษ เช่น การควบคุมการนำเข้าสารเคมี การจัดตั้งกองทุนช่วยเหลือเกษตรกรที่ปรับเปลี่ยนการผลิต และการให้สิทธิประโยชน์แก่ผู้ประกอบการที่ผลิตหรือจำหน่ายสินค้าปลอดสารพิษ
5. การวิจัยและพัฒนา ชมรมฯ สนับสนุนการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมทางการเกษตรที่ปลอดภัยและยั่งยืน เช่น การผลิตปุ๋ยชีวภาพและสารกำจัดศัตรูพืชจากธรรมชาติ เพื่อเป็นทางเลือกที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพสำหรับเกษตรกร
ผลกระทบเชิงบวกจากการดำเนินงานของชมรมฯ ด้วยความมุ่งมั่นและการดำเนินงานของชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย ผลลัพธ์เชิงบวกที่เกิดขึ้นคือ:
• เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการสามารถลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มรายได้จากการจำหน่ายสินค้าปลอดสารพิษในตลาดที่มีมูลค่าสูง
• ผู้บริโภคได้รับสินค้าเกษตรที่ปลอดภัยต่อสุขภาพมากยิ่งขึ้น
• สิ่งแวดล้อมได้รับการฟื้นฟูจากการลดการปนเปื้อนของสารเคมีในดิน น้ำ และอากาศ
• เศรษฐกิจท้องถิ่นเติบโตจากการพัฒนาเกษตรอินทรีย์และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในชุมชน
ข้อท้าทายและแนวทางแก้ไข
แม้จะมีผลลัพธ์ที่ดี แต่การลดการใช้สารพิษในภาคเกษตรยังคงเผชิญกับความท้าทาย เช่น ความเคยชินของเกษตรกรที่พึ่งพาสารเคมี ความต้องการแรงสนับสนุนทางการเงิน และความเข้าใจผิดเกี่ยวกับเกษตรอินทรีย์ ชมรมฯ จึงจำเป็นต้องเพิ่มความเข้มแข็งในการทำงานร่วมกับภาครัฐ องค์กรพัฒนาเอกชน และภาคธุรกิจ เพื่อให้การรณรงค์มีประสิทธิภาพและเกิดผลกระทบในวงกว้างยิ่งขึ้น
โดยรวม “ชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย” มุ่งมั่นที่จะเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงภาคเกษตรไทยให้ปลอดภัยและยั่งยืน ด้วยบทบาทในการให้ความรู้ สร้างเครือข่าย ส่งเสริมการเกษตรอินทรีย์ และผลักดันนโยบายที่เกี่ยวข้อง ชมรมฯ จึงเป็นแรงผลักดันสำคัญในการสร้างอนาคตที่ดีกว่าสำหรับเกษตรกร ผู้บริโภค และสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยต่อไป
ดร.มนตรี บุญจรัส
ประธานกรรมการ บริษัท ไทยกรีนอะโกร จำกัด
ประธานชมรมเกษตรปลอดสารพิษแห่งประเทศไทย
